Het menselijk lichaam wordt aangestuurd door ritmen. Deze ritmen reageren op verschillende factoren zoals de hoeveelheid daglicht we waarnemen en wat we gedurende de dag eten en drinken. De onderzoeken die hierop gericht zijn vallen onder de noemer chronobiologie.
Doordat we deze ritmen beter leren begrijpen, kunnen we stoornissen verhelpen en voorkomen. Kortgezegd kunnen we door middel van chronobiologie verstoringen voorafgaand aan een verandering van dit ritme, of als gevolg van een verandering van dit ritme behandelen.
Wat is het circadiane ritme?
Onze lichamen functioneren op het circadiane ritme. Dit is een 24-uurs ritme die in lijn licht met de rotatie van de aarde en wordt aangestuurd door de Suprachiasmatische Nucleus (SCN). Deze SCN heeft invloed op onze lichaamstemperatuur, ons slaap- waakritme en hormoonhuishouding.
In principe wordt het circadiane ritme gestuurd door licht. Receptoren in de ogen nemen dit waar en sturen signalen naar de SCN. Die activiteiten gaan gepaard met hormonale en energieschommelingen, de afgifte of opname van suikers in het bloed en de opkomst en ondergang van het cellulaire metabolisme.
Circadiane slaapstoornissen
Een circadiane slaapstoornis is een verstoring van de interne klok van een lichaam. Het lichaam kan het lichamelijke ritme niet meer gelijk houden met de omgeving. Wie een dergelijke stoornis ervaart kan last hebben van de volgende symptomen.
- Chronische slaapverstoring zoals vaak wakker worden, moeite hebben met in slaap vallen of te vroeg wakker worden.
- Vermoeid wakker worden doordat de slaapkwaliteit niet voldoende is.
- Slapeloosheid en overdag vermoeid zijn.
Veel voorkomende circadiane slaapstoornissen
Vertraagd Slaap Fase Syndroom
Bij VSFS begint de slaap-waakcyclus minstens twee uur later dan wat als typisch wordt beschouwd. Dit komt meestal voor bij adolescenten en jongere volwassenen (tot 7-16 procent) en wordt geassocieerd met ‘nachtbrakers’ die doorgaans wakker blijven tot in de vroege ochtenduren en tot in de middag kunnen slapen.
Shiftwork Slaapstoornis
Dit wordt vaak ervaren door degenen die nachtdiensten of vroege ochtendploegen werken. Het wordt geassocieerd met gevoelens van slaperigheid op het werk en een onvermogen om te slapen gedurende de dag en vroege avond wanneer de meeste anderen wakker zijn. Mensen die de voorkeur geven aan dagelijkse activiteiten (overdag), kunnen bijzonder kwetsbaar zijn, omdat hun natuurlijke neiging is om overdag wakker te zijn en ’s nachts te slapen.
Jetlag
Vluchten die door meerdere tijdzones vliegen, kunnen een aandoening veroorzaken die algemeen bekend staat als jetlag, waarbij de interne klok van een persoon zichzelf moet resetten ten opzichte van de lokale tijd. Symptomen van een jetlag zijn onder meer moeite met inslapen en doorslapen en slaperigheid overdag. Jetlag-patiënten kunnen tot een week of twee na het reizen symptomen ervaren.
Oplossingen voor slaapproblemen
Vaak zijn slaapproblemen zonder achterliggende medische aandoeningen goed te verhelpen. Een strak gereguleerd slaap- waakritme is voorbeeld waarmee je jouw slaap kan verbeteren en slaapproblemen doen verminderen.
Daarnaast een slaaphygiene heel belangrijk. Zorg er voor dat je in een stille, donkere kamer slaapt. Dit helpt om prikkels te verminderen waardoor je eenvoudiger, dieper kan slapen. Daarnaast is de kamertemperatuur belangrijk. Rond de 18 graden Celsius is ideaal, niet te warm en niet te koud.
Bron: www.chronobiology.com
