Blauw licht, wat is dat nou precies? En hoe werkt het? Zijn er brillen die blauw licht filteren? Er zijn nogal wat vragen en opvattingen omtrent blauw licht. In dit artikel besteden we hier aandacht aan en helpen we de grootste misopvattingen over blauw licht uit de wereld.
Allereerst kijken we naar de betekenis en de positieve gevolgen van blauw licht. Daarna leggen we uit wanneer je blauw licht nodig hebt, wanneer je het niet nodig hebt en hoe je dit indien het nodig is kan filteren. Als laatst hebben we het over de manieren waarop blauw licht gefilterd kan worden en maken we ook duidelijk welke manieren juist absoluut niet werken. Op deze manier hopen we misvattingen over blauw licht voor eens en voor altijd de wereld uit te helpen.
Wat is blauw licht en wat doet het?
Daglicht is onzichtbaar en zie je pas als het reflecteert op een materiaal. Het bestaat uit alle zichtbare golflengten van het lichtspectrum, beter bekend als alle kleuren van de regenboog. Het blauwe licht bevindt zich aan het uiteinde van het zichtbare deel van het lichtspectrum, vlak naast het onzichtbare ultraviolette licht (UV-A, UV-B en UV-C). Blauw licht is afkomstig van verschillende bronnen zoals de zon maar ook van je laptop of telefoon. In veel gevallen blijkt dat lichtbronnen die het dichtst bij onze ogen zijn, een groot aandeel hebben in de blootstelling aan blauw licht. Je ondervindt dus meer blootstelling aan blauw licht van je telefoon, dan van de televisie die doorgaans op een grotere afstand tot je ogen staat.
Is blauw licht schadelijk? Blauw licht is alleen schadelijk als je het in de vorm UVA, UVB of UVC waarneemt, het niet zichtbare deel van het spectrum. De lichtbronnen (lampen, schermen, etc) die wij dagelijks zien, stralen dit niet of nauwelijks uit. Het CIE (International Comisson on Illumination) beschrijft uitgebreid in artikelen dat lichtbronnen die wij dagelijks zien geen gevaar vormen voor de ogen. Wel kan het als onprettig worden ervaren, dit is echter verschillend per persoon.
Referentie: CIE standpunt over Blue Light Hazard “het gevaar van blauw licht” April, 2019
Wanneer hebben we blauw licht nodig?
Wat hebben we dan precies aan dat blauwe licht? Blauw licht is belangrijk voor ons mensen, want we hebben het gewoon nodig. Het menselijk lichaam reageert namelijk krachtig op het blauwe licht, hierdoor starten onze lichaamsprocessen op ‘s ochtends op. Doordat blauw licht wordt waargenomen in de ogen, krijgt het lichaam in de ochtend een seintje om de cortisol aanmaak te stimuleren. Cortisol is een energiehormoon dat ervoor zorgt dat het lichaam weet dat de dag gaat beginnen en het lichaam zich moet opstarten.
Ondanks dat we blauw licht nodig hebben, zijn er ook situaties waarbij we er beter niet aan blootgesteld kunnen worden. ‘s Avonds voordat je gaat slapen is de stimulatie van het hormoon cortisol niet nodig en willen we juist de aanmaak van melatonine stimuleren. Melatonine is een nachthormoon dat wordt gestimuleerd door het waarnemen van duisternis, met andere woorden bij het ontbreken van licht. Als we deze aanmaak willen stimuleren, moeten we het blauwe licht dus uit de omgeving filteren. Dat geld niet alleen voor het daglicht, maar ook voor het licht dat we waarnemen van onze beeldschermen en lampen in de woonkamer, badkamer en slaapkamer.
Hoe kan blauw licht gefilterd worden?
Zoals hierboven beschreven kan het prettig zijn voor mensen om blauw licht te filteren, voornamelijk voordat je naar bed gaat. Maar hoe kan je blauw licht filteren? Er zijn een aantal verschillende opties om blauw licht effectief weg te nemen. Een eerste optie is om alle beeldschermen een half uur tot een uur voor men naar bed gaat uit te zetten. Dit heeft als effect dat alleen nog natuurlijk, blauw-arm licht wordt waargenomen door de ogen.
Een andere optie is het dragen van de Propeaq lichtbril. Bij deze bril worden oranje glazen gratis meegeleverd waardoor alle verschillende kleuren blauw in het zichtbare lichtspectrum worden geblokkeerd. Hierdoor kan men doorgaan met het gebruiken van de beeldschermen in huis zonder hier last van te hebben voor je gaat slapen. Een derde, weliswaar tussenoplossing, is het activeren van de “nachtmodus” op beeldschermen. Hierdoor wordt (weliswaar minder effectief) het blauwe licht voor een deel geblokkeerd. Dit is dan ook waar te nemen: het scherm wordt roodachtig van kleur.
Wat men vooral niet moet doen, is het dragen van zogeheten “computerbrillen” of “blauw licht filter brillen”. Deze brillen zijn breed verkrijgbaar en worden verkocht met het argument dat deze het blauwe licht volledig blokkeren. Dit blijkt in de praktijk niet zo te zijn. Propeaq ging op onderzoek uit en nam de proef op de som. Er zijn verschillende soorten van dit soort brillen door Propeaq uitvoerig getest. De testgroep bestond hierbij uit een “goedkope”, “gemiddeld dure” en “dure” computerbril. Deze brillen werden getest met behulp van een gekalibreerde spectrometer van het type MK350 van UPRTek om te meten welk deel van het spectrum werd doorgelaten door de bril. De resultaten worden hieronder weergegeven.
Testresultaten
Om een goed beeld te geven van hoe de computerbrillen werken, wordt hieronder een afbeelding weergegeven van het daglicht dat de verschillende brillen doorlaten. Deze grafiek laat het gehele spectrum aan licht zien, inclusief het blauwe deel.
De goedkoopste versie van de testgroep kost ongeveer tien euro. Deze bril liet, zoals in de afbeelding hieronder te zien is, een aanzienlijk deel van het blauwe licht door. Slechts een heel klein deel van het blauwe licht werd door deze bril geblokkeerd waardoor men nog steeds veel blauw licht waarneemt.
Als tweede is de “gemiddeld dure” bril getest. Deze bril kost ongeveer twintig euro. Zoals de afbeelding hieronder laat zien is er weinig tot geen verschil met de goedkope versie, en laat ook deze variant een aanzienlijk deel van het blauwe licht “gewoon” door. Er slechts een minimaal verschil zichtbaar wanneer deze twee grafieken met elkaar worden vergeleken.
Als derde is de “dure” variant van de computerbril door Propeaq getest. Dit montuur kost ongeveer vijftig euro en is dus veruit de duurste van de testgroep. Deze bril werkt beter, maar nog steeds minimaal. Er is wederom een kleine verandering te zien in de hoeveelheid blauw licht dat deze bril blokkeert.
Natuurlijk kunnen we de test niet afsluiten zonder ook de Propeaq lichtbril nog eens te onderwerpen aan deze test. Op onderstaande afbeelding is te zien dat het gehele blauwe spectrum en zelfs een deel van het groene spectrum wordt geblokkeerd dankzij de oranje glazen die worden meegeleverd.
Conclusie
Er kunnen een aantal conclusies worden getrokken. Wij mensen hebben blauw licht nodig om overdag te functioneren. ’s Avonds / ’s nachts willen we geen blauw licht omdat we willen slapen. Het blauwe licht, dat via de zon en door lampen en beeldschermen wordt waargenomen door het oog, is niet schadelijk. Indien we blauw licht willen blokkeren, bijvoorbeeld ten behoeve van onze nachtrust, zijn er een aantal opties aan te raden. De beeldschermen kunnen helemaal worden uitgeschakeld of in “nachtmodus” worden geplaatst. Daarnaast kan er een bril worden aangeschaft, dit kan een Propeaq zijn, of een andere bril met oranje lenzen. Deze brillen blokkeren het gehele blauwe spectrum. De computerbrillen dienen beter niet aangeschaft te worden aangezien deze zeer weinig tot geen werking hebben.
